Pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành có cốt lõi là Bộ Luật Hình sự được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015 (Sửa đổi và bổ sung năm 2025) – đạo luật nền tảng trong hệ thống tư pháp Quốc gia về đấu tranh phòng, chống tội phạm.
1. Bộ luật Hình sự năm 2015 (Sửa đổi và bổ sung năm 2025)
Bộ luật Hình sự năm 2015 là văn bản pháp luật quy định các hành vi bị coi là tội phạm, hình phạt áp dụng đối với người phạm tội và các biện pháp tư pháp khác nhằm đấu tranh phòng, chống tội phạm. Bộ luật gồm 426 điều, chia thành 26 chương, kèm theo các điều khoản thi hành.
So với các phiên bản trước, Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 tiếp tục sửa đổi, bổ sung nhiều quy định quan trọng, thể hiện tư duy pháp lý hiện đại, chú trọng quyền con người, đồng thời nâng cao hiệu quả phòng ngừa và xử lý tội phạm. Các nội dung nổi bật gồm:
(1) Người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối không bị thi hành án tử hình
Căn cứ khoản 1 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 sửa đổi bổ sung khoản 3 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về việc không thi hành án tử hình đối với người bị kết án nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi;
– Người đủ 75 tuổi trở lên;
– Người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối.
(2) Phạm tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ chỉ được xét giảm án khi nộp ít nhất tài sản tham ô
Căn cứ khoản 4 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 sửa đổi bổ sung khoản 1 Điều 63 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
(3) Bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh
Cụ thể, Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 đã bỏ hình phạt tử hình đối với các tội danh sau:
– Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109);
– Phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114);
– Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194);
– Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250);
– Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421);
– Gián điệp (Điều 110);
– Tham ô tài sản (Điều 353);
– Nhận hối lộ (Điều 354).
(4) Bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy
Căn cứ khoản 20 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 đã bổ sung Điều 256a vào sau Điều 256 Bộ Luật Hình sự 2015 quy định về tội sử dụng trái phép chất ma túy với nội dung như sau:
– Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 03 năm:
+ Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy 2021;
+ Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy 2021;
+ Đang trong thời hạn 02 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
+ Đang trong thời hạn 02 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy 2021.
– Tái phạm về tội này thì bị phạt tù từ 03 năm đến 05 năm.
(5) Tăng mức phạt tiền đối với các tội về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy
Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 đã nâng gấp đôi mức hình phạt tiền đối với các tội về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy như sau:
– Tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235);
– Tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236);
– Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248)
– Tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249);
– Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251);
– Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317);
…
(6) Trường hợp đã tuyên hình phạt tử hình trước ngày 01/7/2025 sẽ chuyển thành tù chung thân
Căn cứ khoản 2 Điều 4 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 quy định trường hợp đã tuyên hình phạt tử hình trước ngày 01/7/2025 với người phạm các tội trên mà chưa thi hành án thì sẽ không thi hành, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
2. Hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành
Cần lưu ý rằng, để hiểu và áp dụng đúng tinh thần của hai Bộ luật này, việc đọc và tra cứu văn bản luật là chưa đủ. Các văn bản hướng dẫn thi hành như: Nghị định, Thông tư, Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC, Hướng dẫn liên ngành của Bộ Công an, VKSNDTC, TANDTC,… đóng vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa các quy định của luật thành hướng dẫn áp dụng thực tế.
3. Dịch vụ hỗ trợ pháp lý từ Công ty Luật CTT Piper Việt Nam
Với phạm vi điều chỉnh rộng, kỹ thuật lập pháp phức tạp, việc hiểu đúng, áp dụng đúng quy định của pháp luật hình sự không hề đơn giản, đặc biệt với người không chuyên. Nếu Quý khách hàng, người thân hoặc tổ chức đang vướng mắc hoặc cần tư vấn, hỗ trợ trong lĩnh vực hình sự, hãy liên hệ với Luật sư của chúng tôi.
Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự, chúng tôi cam kết:
- Phân tích và đánh giá đúng tình trạng pháp lý;
- Đề xuất phương án xử lý phù hợp và hiệu quả;
- Tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ tại tất cả các giai đoạn tố tụng.
Chúng tôi hy vọng rằng qua bài viết này, Công ty Luật CTT Piper Việt Nam đã mang đến cho Quý khách hàng những thông tin hữu ích và cách giải quyết một cách nhanh chóng, hiệu quả. Nếu Quý khách cần tư vấn chi tiết hơn, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline 0822.829.666 để được đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm hỗ trợ trực tiếp.
