Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 được Quốc hội thông qua ngày 29/6/2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. So với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 (cũ), luật bảo hiểm xã hội năm 2024 có 14 điểm mới nổi bật, người lao động cần nắm rõ.
1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội, hoàn thiện hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng
Theo đó, hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng gồm: BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, trợ cấp hưu trí xã hội (do ngân sách chi trả), và BHXH hưu trí bổ sung. Trong đó, trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 là loại hình bảo hiểm xã hội do ngân sách nhà nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi.
👉 Độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội:
🔹 Từ đủ 75 tuổi (thay vì 80 tuổi như quy định hiện hành).
🔹 Người từ 70–74 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo có thể được hưởng nếu đủ điều kiện.
👉 Mức trợ cấp: Do Chính phủ quy định, được rà soát định kỳ 3 năm. Có thể hỗ trợ thêm từ ngân sách địa phương.
👉 Quyền lợi kèm theo:
🔹 Được ngân sách đóng bảo hiểm y tế.
🔹 Hỗ trợ chi phí mai táng khi qua đời.
👉 Tầm nhìn lâu dài: Có lộ trình giảm dần độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
2. Bổ sung chế độ trợ cấp hàng tháng cho người không đủ điều kiện hưởng lương hưu
👉 Đối tượng: Là công dân Việt Nam đến tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng BHXH (chưa đủ 15 năm đóng) và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi).
👉 Điều kiện: không hưởng bảo hiểm xã hội một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình.
👉 Mức trợ cấp:
🔹 Tối thiểu bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội.
🔹 Có thể cao hơn tùy theo thời gian và mức đóng BHXH trước đó.
🔹 Có thể đóng một lần phần còn thiếu để đủ điều kiện hưởng chế độ này.
🔹 Được cấp thẻ BHYT và trợ cấp mai táng nếu đủ điều kiện.
3. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
Luật bảo hiểm xã hội 2024 mở rộng thêm các nhóm đối tượng được quy định tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là:
🔹 Chủ hộ kinh doanh có đăng ký.
🔹 Người lao động làm việc không trọn thời gian.
🔹 Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố.
🔹 Người quản lý doanh nghiệp, thành viên HĐQT, kiểm soát viên không hưởng lương.
🔹 Thành viên HTX không hưởng lương.
🔥 Đáng chú ý, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể quyết định mở rộng thêm nhóm đối tượng theo đề xuất của Chính phủ để phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội từng thời kỳ.
4. Bổ sung chế độ ốm đau, thai sản cho lao động không chuyên trách ở cấp xã
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn không được hưởng chế độ thai sản do không có khoản đóng. Thì nay, với quy định mới của Luật Bảo hiểm xã hội mới (2024), từ 01/7/2025, nhóm này sẽ được hưởng chế độ thai sản và ốm đau nếu đủ điều kiện.
👉 Như vậy, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và cả ở thôn, tổ dân phố thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, được người sử dụng lao động đóng 3% trên quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ ốm đau và thai sản, và người lao động không phải đóng vào quỹ ốm đau và thai sản.
5. Bổ sung chế độ thai sản vào bảo hiểm xã hội tự nguyện
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (cả nam và nữ) khi sinh con, nếu đã đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh, được hưởng mức trợ cấp thai sản là 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra.
👉 Số tiền này sẽ do ngân sách nhà nước bảo đảm, người lao động không phải đóng thêm so với quy định hiện hành.
6. Giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 giảm điều kiện hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm đóng BHXH, giúp nhiều người có cơ hội nhận lương hưu hàng tháng và thẻ BHYT.
Quy định này đặc biệt có lợi cho:
🔹 Người bắt đầu tham gia BHXH muộn (khoảng 45–47 tuổi),
🔹 Người tham gia gián đoạn,
🔹 Người làm nghề có thời gian công tác ngắn.
👉 Quy định này sẽ góp phần giảm tình trạng nhận BHXH một lần và mở rộng diện được hưởng lương hưu. Người có thời gian đóng BHXH dài vẫn được tính tỷ lệ lương hưu cao hơn, không thay đổi so với trước.
7. Khuyến khích bảo lưu thời gian đóng BHXH thay vì nhận một lần
Luật BHXH năm 2024 điều chỉnh theo hướng tăng quyền lợi, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để chờ hưởng lương hưu, thay vì rút BHXH một lần.
Theo Luật mới, người lao động chỉ được rút BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
🔹 Đủ tuổi hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH;
🔹 Ra nước ngoài định cư;
🔹 Mắc bệnh nặng: ung thư, AIDS, lao nặng, xơ gan mất bù, bại liệt…;
🔹 Suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
🔹 Đã đóng BHXH trước 1/7/2025, sau 12 tháng không tham gia BHXH bắt buộc hay tự nguyện, và chưa đủ 20 năm đóng;
🔹 Lực lượng vũ trang xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện tham gia BHXH và không đủ điều kiện hưởng lương hưu.
🔥 Nếu người lao động không rút một lần mà bảo lưu thời gian đã đóng sẽ có nhiều quyền lợi hơn, như:
🔹 Khi tiếp tục đóng, được hưởng các chế độ (ốm đau, tai nạn…) với mức cao hơn;
🔹 Dễ dàng hưởng lương hưu hơn nhờ điều kiện đóng tối thiểu chỉ còn 15 năm;
🔹 Trong thời gian hưởng lương hưu, được quỹ BHXH đóng BHYT;
🔹 Nếu không đủ điều kiện nhận lương hưu, có thể được trợ cấp hằng tháng, và được nhà nước đóng BHYT trong thời gian này;
🔹 Có thể được vay vốn hỗ trợ việc làm nếu bị mất việc mà đã từng đóng BHXH.
8. Bảo đảm quyền lợi BHXH cho lao động Việt Nam ở nước ngoài và lao động nước ngoài tại Việt Nam
Luật BHXH năm 2024 tăng cường bảo đảm quyền tham gia và thụ hưởng BHXH cho:
🔹 Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài;
🔹 Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.
👉 Theo đó, nếu Việt Nam là thành viên của điều ước quốc tế có quy định về BHXH, thì thời gian tham gia BHXH tại Việt Nam và nước ngoài đều được tính để xét hưởng chế độ BHXH. Điều này giúp người lao động có cơ hội nhận lương hưu từ cả hai nước, khi đủ điều kiện.
9. Nâng cao hiệu quả đầu tư và sử dụng Quỹ BHXH
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư và sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội, trong đó mở rộng danh mục và phương thức đầu tư là nội dung trọng tâm để bảo đảm an toàn và phát triển bền vững Quỹ.
10. Bổ sung một chương Quy Định về Bảo hiểm Hưu trí bổ sung
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 bổ sung một chương riêng về bảo hiểm hưu trí bổ sung, quy định rõ về đối tượng tham gia, nguyên tắc thực hiện, Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Quy định này nhằm tạo thêm lựa chọn cho người lao động và người sử dụng lao động trong việc đóng góp để hưởng lương hưu ở mức cao hơn khi về già.
11. Quy định cụ thể về “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở”
Luật BHXH 2024 thay thế khái niệm “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu” để tính đóng và hưởng một số chế độ BHXH, do Chính phủ quyết định.
👉 Trước khi bãi bỏ lương cơ sở, mức tham chiếu bằng lương cơ sở.
👉 Sau khi bãi bỏ, mức tham chiếu không thấp hơn lương cơ sở cuối cùng và được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng ngân sách nhà nước và Quỹ BHXH.
Luật cũng giao Chính phủ trình Quốc hội điều chỉnh các quy định liên quan đến căn cứ đóng BHXH bắt buộc, cách tính bình quân tiền lương làm cơ sở tính lương hưu, trợ cấp, và áp dụng cơ chế tiền lương mới theo vị trí việc làm, chức danh lãnh đạo thay cho bảng lương hiện hành.
12. Tăng cường tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 dành chương riêng quy định về quản lý việc thu – đóng bảo hiểm xã hội, đồng thời làm rõ khái niệm và biện pháp xử lý đối với các hành vi chậm đóng hoặc trốn đóng bảo hiểm xã hội.
Luật cũng bổ sung quy định về trách nhiệm của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cùng các cơ quan liên quan trong việc xác định, theo dõi đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và đôn đốc thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng góp. Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao nhiệm vụ chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách BHXH; phát triển và mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện; đồng thời giám sát và xử lý kịp thời các trường hợp chậm đóng hoặc trốn đóng BHXH trên địa bàn.
13. Mở rộng hình thức giao dịch điện tử trong lĩnh vực Bảo hiểm xã hội
Luật BHXH 2024 mở rộng hình thức giao dịch điện tử trong tất cả các khâu, từ kê khai, nộp hồ sơ đến giải quyết chế độ. Đồng thời, luật đơn giản hóa thủ tục, cắt giảm giấy tờ không cần thiết, giúp người dân tiết kiệm thời gian và chi phí. Bên cạnh đó, quy định về đánh giá mức độ hài lòng của người tham gia được bổ sung, nhằm lấy ý kiến phản hồi, kịp thời hoàn thiện và nâng cao chất lượng dịch vụ BHXH.
14. Bảo đảm quyền lợi toàn diện và bền vững cho người lao động
Luật BHXH 2024 kế thừa và hoàn thiện các quy định đã vận hành hiệu quả, đồng thời điều chỉnh những điểm chưa phù hợp, bảo đảm tính khả thi, dài hạn và thống nhất với hệ thống pháp luật. Một số nội dung nổi bật gồm:
👉 Chế độ ốm đau linh hoạt: NLĐ nghỉ ốm không trọn ngày cũng được hưởng chế độ; đồng thời BHYT do Quỹ BHXH chi trả từ ngày thứ 14 trở đi.
👉 Thời gian hưởng ốm đau theo năm: Áp dụng thống nhất cho các bệnh dài ngày, thay thế tính theo tháng.
👉 Mở rộng điều kiện thai sản: Bổ sung nghỉ cho điều trị vô sinh; lao động nữ sảy, thai chết từ 22 tuần tuổi trở lên và chồng đều được hưởng chế độ như sinh con, BHYT trong thời gian nghỉ từ 14 ngày trở lên.
👉 Nhất quán tuổi nghỉ hưu: Thống nhất với Bộ luật Lao động 2019 về tuổi và điều kiện hưởng lương hưu.
👉 Trợ cấp khi nghỉ hưu khuyến khích tiếp tục đóng BHXH: Đặc biệt với chế độ trợ cấp một lần để khích lệ NLĐ bảo lưu thời gian đóng.
👉 Quyền lợi cho thân nhân: Tuổi hưởng trợ cấp tuất hàng tháng hoặc một lần được điều chỉnh theo hướng có lợi nhất, phù hợp với tuổi nghỉ hưu.
Những điều chỉnh này nhằm đảm bảo người lao động không chỉ được bảo vệ đầy đủ, mà còn được nâng cao quyền lợi trong mọi giai đoạn cuộc sống và công tác.
5.0
