Luật Bảo hiểm xã hội 2024, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, mang đến nhiều thay đổi quan trọng nhằm nâng cao quyền lợi và bảo vệ người lao động. Tuy nhiên, có một số thay đổi quan trọng có thể ảnh hưởng không nhỏ tới quyền lợi của người lao động và doanh nghiệp. Người lao động và doanh nghiệp cần nắm được những thay đổi này để tránh bỡ ngỡ.
1. Chế độ ốm đau có nhiều thay đổi
1.1. Nghỉ ốm đau nửa ngày cũng được hưởng trợ cấp
Theo khoản 4 và khoản 5 Điều 45 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, người lao động nghỉ ốm đau nửa ngày vẫn được hưởng trợ cấp, với mức hưởng bằng 50% mức trợ cấp một ngày. Trường hợp nghỉ dưới nửa ngày được tính là nửa ngày; từ nửa ngày đến dưới một ngày được tính là một ngày.
👉 Đây là một thay đổi tích cực, có lợi cho người lao động trong việc an tâm chăm sóc sức khỏe mà vẫn đảm bảo quyền lợi được hưởng.
1.2. Thay đổi thời gian nghỉ hưởng chế độ ốm đau dài ngày
Trước đây, người lao động mắc bệnh thuộc danh mục cần chữa trị dài ngày được nghỉ tối đa 180 ngày. Tuy nhiên, khoản 1 và khoản 2 Điều 43 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã bỏ quy định này, và áp dụng khung thời gian nghỉ chung cho tất cả các bệnh, không phân biệt loại bệnh.
👉 Quy định mới xóa bỏ sự phân biệt giữa các loại bệnh. Trước đây, nếu bệnh của người lao động không nằm trong danh mục “cần chữa trị dài ngày” thì dù họ có thể cần thời gian phục hồi rất dài, họ vẫn không được hưởng chế độ dài ngày. Giờ đây, tất cả người lao động đều được hưởng chế độ theo khung thời gian chung dựa vào thời gian đóng BHXH, tạo sự bình đẳng và công bằng hơn trong quyền lợi.
1.3. Nghỉ ốm đau từ 14 ngày trở lên vẫn phải đóng BHXH
Theo quy định mới, người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng đầu làm việc hoặc trong tháng đầu trở lại làm việc vẫn phải đóng bảo hiểm xã hội cho tháng đó. Trước đây, trong trường hợp này, người lao động không phải đóng BHXH nhưng vẫn được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế.
> Về mặt lợi ích:
👉 Việc đóng BHXH trong trường hợp nghỉ ốm dài ngày giúp đảm bảo quyền lợi cho người lao động về chế độ hưu trí, tử tuất và các quyền lợi khác liên quan đến BHXH.
Việc này giúp duy trì và tăng nguồn quỹ BHXH, đảm bảo khả năng chi trả các chế độ bảo hiểm trong tương lai.
> Về mặt bất lợi:
👉 Việc đóng BHXH trong thời gian nghỉ ốm dài ngày có thể gây khó khăn về tài chính và ảnh hưởng tới tâm lý cho người lao động, đặc biệt với những trường hợp có thu nhập thấp hoặc đang gặp vấn đề áp lực tài chính khi đang nghỉ điều trị. Do vậy, để cân đối về quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động trong trường hợp này, các doanh nghiệp cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp.
2. Chế độ thai sản
Luật bảo hiểm xã hội 2024 bổ sung thêm nhiều quy định mới liên quan tới chế độ thai sản nhằm tăng thêm quyền lợi cho người lao động:
2.1. Mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện
Khoản 3 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bổ sung thêm hai chế độ cho người tham gia BHXH tự nguyện: trợ cấp thai sản và bảo hiểm tai nạn lao động, bên cạnh các chế độ hưu trí và tử tuất đã có trước đây.
👉 Đây là bước tiến lớn, mang lại sự bình đẳng về quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện, giúp họ giảm gánh nặng tài chính khi sinh nở và được bảo vệ tốt hơn trước rủi ro tai nạn.
2.2. Trợ cấp thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện
Từ ngày 01/7/2025, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng trợ cấp thai sản, với mức hưởng lên đến 2 triệu đồng, tùy thuộc vào mức tham chiếu tại thời điểm sinh con.
👉 Mức trợ cấp cụ thể, dù không quá lớn, nhưng là sự hỗ trợ thiết thực, khuyến khích nhóm đối tượng này tích cực tham gia BHXH để đảm bảo an sinh lâu dài.
2.3. Mọi trường hợp phá thai đều được hưởng chế độ thai sản
Luật mới quy định rằng, từ ngày 01/7/2025, lao động nữ phá thai, dù do bệnh lý hay ngoài ý muốn, đều được hưởng chế độ thai sản. Thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản trong trường hợp này được tính dựa trên tuổi thai.
👉 Quy định này thể hiện sự nhân văn sâu sắc, đảm bảo quyền được nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe cho lao động nữ sau những trải nghiệm không mong muốn, góp phần giảm áp lực tâm lý và tài chính cho họ.
3. Về chế độ hưu trí
3.1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội
Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định, công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên, không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng, sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo.
👉 Quy định mới này giúp người cao tuổi yếu thế trong xã hội có thể nhận được sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, đảm bảo được cuộc sống tối thiểu, góp phần thúc đẩy xã hội hóa trách nhiệm chăm sóc người cao tuổi, thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội.
3.2. Giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu
Theo khoản 1 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định khi nghỉ việc có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu.
👉 Quy định mới này giúp người lao động dễ dàng tiếp cận chế độ hưu trí hơn so với trước, người lao động đáp ứng đủ điều kiện sẽ được hưởng lương hưu sớm hơn, giúp họ yên tâm về mặt tài chính khi về già.
👉 Ngoài ra, quy định mới cũng khuyến khích người lao động tham gia bảo hiểm xã hội, đặc biệt là những người làm trong các ngành nghề đặc thù, nhóm lao động linh hoạt có thời gian đóng bảo hiểm xã hội ngắn.
4. Một số quy định khác
4.1. Kéo dài thời hạn đóng BHXH bắt buộc thêm 1 tháng
Căn cứ khoản 4 Điều 34 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025), thời hạn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người sử dụng lao động được quy định như sau:
🔹 Đối với phương thức đóng hằng tháng: Chậm nhất là vào ngày cuối cùng của tháng kế tiếp.
🔹Đối với phương thức đóng theo quý (03 tháng một lần) hoặc theo nửa năm (06 tháng một lần): Chậm nhất là vào ngày cuối cùng của tháng kế tiếp ngay sau chu kỳ đóng.
Như vậy, kể từ ngày 01/7/2025, thời hạn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc dành cho người sử dụng lao động đã được gia hạn thêm 01 tháng so với quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014. Việc đóng BHXH muộn hơn 01 tháng so với quy định cũ sẽ không bị coi là hành vi chậm đóng.
👍 Quy định mới này giúp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ đóng Bảo hiểm xã hội cho người lao động.
4.2. Thay đổi mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc
Theo quy định tại Điều 7 và điểm đ khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025), mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được xác định trong phạm vi từ mức tham chiếu đến tối đa bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Mức tham chiếu là mức tiền do Chính phủ quy định, được sử dụng để làm cơ sở tính mức đóng và mức hưởng của một số chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024. Mức này sẽ được điều chỉnh định kỳ dựa trên các yếu tố như: chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế và khả năng cân đối của ngân sách nhà nước cũng như Quỹ bảo hiểm xã hội.
👉 Thay đổi này góp phần làm tăng tính linh hoạt và phù hợp với khả năng tài chính của doanh nghiệp, người lao động.
4.3. Cắt giảm thủ tục hành chính
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 rút ngắn thời gian cấp sổ BHXH cho người tham gia BHXH bắt buộc lần đầu xuống còn 05 ngày và thay thế sổ BHXH giấy bằng sổ bảo hiểm bản điện tử từ ngày 01/01/2026.
👉 Đây là bước tiến lớn trong cải cách hành chính và chuyển đổi số, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời tăng tính minh bạch, tiện lợi trong quản lý và tra cứu thông tin BHXH.
4.4. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
Luật mới bổ sung thêm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, và người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.
👉 Quy định này góp phần mở rộng độ bao phủ của chính sách an sinh xã hội, đảm bảo quyền lợi về BHXH cho các nhóm đối tượng có vai trò quan trọng nhưng trước đây chưa được bảo vệ đầy đủ, thúc đẩy công bằng xã hội.
5. Về rút BHXH một lần
Từ ngày 01/7/2025, người lao động tham gia BHXH sau một năm nghỉ việc sẽ không được rút BHXH một lần, trừ các trường hợp đặc biệt như đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH, ra nước ngoài để định cư, hoặc mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
👉 Đây là quy định nhằm mục tiêu chiến lược là đảm bảo an sinh lâu dài cho người lao động, tránh tình trạng không có lương hưu khi về già, đồng thời bảo toàn quỹ BHXH. Mặc dù có thể gây khó khăn tài chính ngắn hạn cho một số người, nhưng về dài hạn, việc này khuyến khích người lao động hướng tới việc hưởng lương hưu hàng tháng, có cuộc sống ổn định hơn.
Những thay đổi trong Luật Bảo hiểm xã hội 2024 nhằm mục tiêu nâng cao quyền lợi và bảo vệ người lao động, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH. Người lao động cần nắm rõ các quy định mới để đảm bảo quyền lợi của mình.
5.0
